Voorraad drink- en proceswater

Ondergrond bestaat uit vier kwaliteiten:

Draagkwaliteiten

Informatiekwaliteiten

Regulatiekwaliteiten

Productiekwaliteiten

Lange termijn denken

De voorraad drinkwater bestaat uit bruikbaar zoet water van voldoende kwaliteit. In Nederland bestaat 70% van het drinkwater uit grondwater. De overige 30% wordt gewonnen uit oppervlaktewater.
Proceswater is water dat in bedrijven gebruikt wordt en kent diverse toepassingen: koelvloeistof, procesmiddel, oplosmiddel of vervoermiddel. Deze diversiteit zorgt ervoor dat er per functie verschillende kwaliteitseisen aan het water wordt gesteld. En dit bepaalt waar het proceswater vandaan kan komen. Ongeveer 90% van het proceswater komt uit het oppervlaktewater. Een klein gedeelte komt uit grondwater.

Belang voor RO/gebiedsontwikkeling

Schoon drinkwater is van essentieel belang voor de volksgezondheid. Daarom is grondwater met een goede kwaliteit een absolute must. Het ruimtelijk beleid dient de voorraad drinkwater te beschermen door bestemmingen van gebieden en deze ook juridisch vast te leggen.
De volgende gebiedsindeling is ruimtelijk relevant:

Waterwingebied: het gebied direct rondom de grondwaterbronnen. In dit gebied is het in principe verboden andere activiteiten of functies te ontplooien dan waterwinning. Activiteiten die schadelijk kunnen zijn voor het drinkwater of de bodemopbouw verstoren - zoals het gebruik van meststoffen, bestrijdingsmiddelen en lozingen in de bodem - zijn in het waterwingebied verboden.
Grondwaterbeschermingsgebieden: rondom de waterwingebieden zijn grondwaterbeschermingsgebieden vastgesteld door de provincie. Hierin kunnen mensen wel wonen en werken. De beschermingszones zijn te herkennen aan de blauwe borden met witte golven. De borden markeren meestal de 25-jaarszone. Ook in grondwaterbeschermingsgebieden gelden regels , waarbij het opslaan van olie, het gebruik van bestrijdingsmiddelen en (kunst)mest en andere schadelijke activiteiten niet zijn toegestaan. Gemeenten en provincies zijn verantwoordelijk voor de handhaving van deze regels.
Infiltratiezones: 25- (of 100)-jaarzones: vanaf de rand van deze zone doet het regenwater dat hier valt er maximaal 25- (of 100) jaar over om de winputten te bereiken.

Winning van grondwater kan verlaging van de grondwaterstand en daarmee verdroging tot gevolg hebben. Om verdroging tegen te gaan zijn in kwetsbare gebieden, bijvoorbeeld natuurgebieden en grondwaterbeschermingsgebieden, alleen grondwaterwinningen toegestaan die kortdurend zijn (< 6 maanden) en met een laag debiet (<100 m3 per uur en <1.000 m3 per maand).

Rekening houden met de voorraad drinkwater in de bodem geeft zekerheid over de beschikbaarheid van drinkwater op de lange termijn. Aan goed drinkwater hangt ook een prijs. Hoe slechter de kwaliteit of moeilijker winbaar, hoe duurder het drinkwater.

De Nederlandse industrie verbruikt rond de 13 biljoen liter proceswater per jaar. Elektriciteitsbedrijven nemen ruim driekwart van totale waterverbruik voor hun rekening, vrijwel geheel voor koeling. Ook in de andere industriële sectoren wordt proceswater vooral gebruikt voor koeling (85%). De chemische industrie en de raffinaderijen zijn na de energiesector de grootste industriële waterverbruikers.

Wettelijk/beleidskader

Bescherming van de voorraad drinkwater staat centraal in het beleid. De Drinkwaterwet regelt een duruzame veiligstelling van de openbare drinkwatervoorziening. Een aanwijzing als grondwaterbeschermingsgebied op basis van de Wet Milieubeheer beschermt bestaande en toekomstige waterwingebieden. Voor deze gebieden geldt speciale regelgeving, opgenomen in het provinciaal omgevingsplan, structuurvisie, milieubeleidsplan of het provinciaal waterhuishoudingsplan. Binnen deze gebieden zijn geen stedelijke functies en belastende landelijke functies (gebruik van bestrijdingsmiddelen en meststoffen) toegestaan. Waterwingebieden en grondwaterbeschermingsgebieden worden opgenomen in het Omgevingsplan of de provinciale structuurvisie. Via de provinciale milieuverordeningen (PMV) kan binnen deze gebieden een specifiek beschermingsregime voor de kwaliteit van het grondwater worden vastgesteld.

Vanwege strenge overheidseisen voor het gebruik van grondwater komt slechts een klein gedeelte van het proceswater uit de grond. Dit water moet vaak nog gezuiverd worden van mangaan- en ijzerverbindingen. Dat maakt het gebruik van grondwater als proceswater duur.
Aan afvalwater zijn strenge eisen gesteld op basis van de Wet Milieubeheer.

Instrumenten/hulpmiddelen

In een proces van gebiedsontwikkeling is minimaal informatie nodig over de ligging van waterwingebieden en beschermingszones (zie omgevingsplan). Een landelijk overzicht van grondwaterbeschermingszones en intrekgebieden is te vinden op het compendium voor de leefomgeving. Elke provincie heeft wel een overzicht van drinkwaterbeschermingsgebieden (zie bijvoorbeeld Zeeland en Gelderland).

Voorbeeld

Zuiver water in de Bommelerwaard is een project waarin boeren, tuinders en gemeenten milieuvriendelijker werken, waardoor uiteindelijk het waterwinbedrijf schoner water kan winnen,

Bronnen

Vewin is de Vereniging van waterbedrijven in Nederland.
Drinkwaterwet en Drinkwaterbesluit.
Rijksoverheid dossier drinkwater.
Routeplanner bodemambities factsheet drink- of proceswater.
RIVM Toekomstverkenning drinkwatervoorziening in Nederland (2011) met ook informatie over de actuele situatie.

Terug naar boven ▲

Discussie: Voorraad drink- en proceswater

Wijzig: Voorraad drink- en proceswater